Nguyễn Trung : Hiện trạng đất nước – Những vấn đề đặt ra cho Đại hội XII (Kỳ 1)

Nguồn boxitvn

08/06/2015

Lời tác giả:
Kính thưa bạn đọc,
Hiện trạng đất nước, và những vấn đề đặt ra cho Đại hội XII của Đảng Cộng Sản Việt Nam, đấy là nội dung chủ yếu trong phần đối thoại giữa một bên là đại diện lãnh đạo của đất nước, và một bên là đại diện giới doanh nhân và trí thức. Cuộc đối thoại này là phần chót và cũng là phần kết của tiểu thuyết "Lũ".
Vì tính chất thời sự nóng bỏng của những vấn đề hệ trọng đang diễn ra – cụ thể là: (1) Tình hình mọi mặt của đất nước đặt ra đòi hỏi gay gắt phải cải cách thể chế chính trị; (2) ĐCSVN nắm quyền tuyệt đối và toàn diện, nhưng đang tha hóa và bất cập nghiêm trọng; (3) Trung Quốc đang từng giờ lấn chiếm biển Đông bằng đẩy mạnh xây dựng những căn cứ quân sự nổi trên các đảo và bãi chiếm của ta ở Hoàng Sa và Trường Sa, để quyết thực hiện đường lưỡi bò bằng sức mạnh quân sự, đồng thời can thiệp ngày càng nguy hiểm bằng các phương tiện kinh tế và chính trị vào nội tình nước ta, với hệ quả gây ra cho nước ta là trong 40 năm độc lập thống nhất đầu tiên chưa bao giờ nước ta bị uy hiếp hiểm nghèo như hôm nay. Vì 3 lý do như vậy, xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc toàn văn phần đối thoại này trong tiểu thuyết "Lũ". Thiết tha mong mỏi cả nước, trước hết là các đảng viên ĐCSVN còn tâm huyết với đất nước, cùng suy nghĩ.
Hà Nội, 07 – 06 – 2015

"Lũ" – Chương 26 (chương kết) – Phần đối thoại

…Cuối cùng, trước sức ép của tình hình, lãnh đạo đành chấp nhận đối thoại với doanh nhân và trí thức để xả xú-páp, ấn định ngày giờ, địa điểm, giao cho bên yêu cầu đối thoại lo mọi việc tổ chức…

Tại hội trường Câu lạc bộ Thống nhất ở Hà Nội, khoảng một giờ trước khi đối thoại bắt đầu, gần hai trăm doanh nhân và trí thức đại diện cho các địa phương cả nước đã có mặt đông đủ. Phía lãnh đạo có tới khoảng một trăm người thuộc các bộ máy có liên quan của Đảng và Nhà nước, trước hết là các phóng viên, các cán bộ và nhân viên của các cơ quan chức trách có liên quan. Cũng may, hội trường Câu lạc bộ Thống Nhất khá rộng, có sức chứa đến bảy, tám trăm chỗ ngồi nên không gian nơi đối thoại vẫn thoáng đạt. Ngân hàng PH lựa chọn rất kỹ và thuê trọn gói dịch vụ hội nghị cho tổ chức cuộc đối thoại này. Hợp đồng thuê dịch vụ quy định đến từng chi tiết nhỏ nhất, nhằm đảm bảo thành công tuyệt đối về mặt tổ chức.

Toàn bộ không gian nơi hội thảo được bài trí bằng hoa và cây xanh rất đẹp, không có bất kỳ chữ viết, khẩu hiệu, hay băng-rôn nào. Duy nhất trên phông của sân khấu là lá cờ đỏ sao vàng lớn, che kín mặt phông sân khấu.

Tham gia đối thoại trực tiếp tất cả có bốn người.

Phía lãnh đạo có một vị đại diện có thẩm quyền thay mặt Đảng, Quốc hội và Chính phủ, một vị lão thành cách mạng có tên tuổi được nhiều người trong cả nước biết đến.

Phía doanh nhân và trí thức có thạc sỹ dược sỹ, doanh nhân Nguyễn Thị Bạch Yến. Người thứ hai là nhà toán học và đồng thời cũng là nhà hoạt động xã hội nổi tiếng giáo sư Hoàng Quốc Túy, do các hiệp hội và các địa phương cử ra.

Ông bà Chính và hai ông bà Nghĩa thay nhau động viên Yến trấn tĩnh tham gia đối thoại, vì Thạch và Trung Nam đã bị bắt sang tuần thứ ba rồi mà vẫn chưa được thả ra. Đến giờ cũng không thấy một lời giải thích nào từ phía chính quyền về việc bắt bớ này. Ông Nghĩa cẩn thận dặn thêm không để cho mọi người hiểu lầm Yến đối thoại quyết liệt là do chồng con mình đang bị bắt, cần tập trung vào chuyện lớn của đất nước…

Đúng giờ, một người bước lên bục nói. Anh ta thông báo đối thọai bắt đầu và mời cả bốn người lên ngồi trên hàng ghế giữa sân khấu. Sau phần chào hỏi nhau, chào cử tọa, phần tự giới thiệu, cả bốn người tham gia đối thoại thỏa thuận mời lão thành cách mạng là người cao tuổi nhất phát biểu mở đầu. Cả bốn người cùng ngồi trên hàng ghế đặt giữa sân khấu, mặt nhìn về phía cử tọa.

Lão đồng chí cầm microfone đứng dậy:

• …Một lần nữa tôi cảm ơn sáng kiến tổ chức đối thoại giữa giới doanh nhân, giới trí thức và giới cầm quyền đất nước. Tôi chủ ý dùng khái niệm giới trong đối thoại này, để nhấn mạnh sự bình đẳng, tính cởi mở, tính xây dựng, để cùng nhau chia sẻ mối quan tâm về những vấn đề lớn của đất nước, với tất cả ý thức trách nhiệm cao nhất của chúng ta.

Cử tọa nhiệt liệt vỗ tay hồi lâu hoan nghênh.

…Xin cảm ơn… Cuộc đối thoại hôm nay diễn ra đúng vào lúc cả nước có nhiều lễ kỷ niệm năm chẵn các sự kiện trọng đại… Đứng dưới lá cờ Tổ quốc tại đây hôm nay, tôi nhớ lại không khí hào hùng của ngày 19-8, khi tôi được chứng kiến lá cờ này lần đầu tiên phủ kín phía trước của Nhà hát lớn thành phố Hà Nội, mở đầu cuộc mít-tinh lịch sử và sau đó là cuộc biểu tình vĩ đại mở ra cuộc Cách mạng Tháng Tám. Tôi mong cuộc đối thoại hôm nay sẽ được dẫn dắt bởi tinh thần cách mạng vĩ đại ấy, vì đất nước chúng ta đang đứng trước nhiều vấn đề trọng đại phải giải quyết, có nhiều thách thức quyết liệt phải vượt qua.

Tôi đã đọc kỹ tài liệu chuẩn bị cho đối thoại của doanh nhân và trí thức về tình hình đất nước. Tôi đánh giá cao tâm huyết thể hiện trong văn bản này, và mong hôm nay được trao đổi thẳng thắn, xây dựng. Quan điểm của tôi là không tránh né vấn đề nào, cũng không sợ bị bất kỳ ai hay lực lượng nào xuyên tạc lợi dụng. Chúng ta làm mọi việc vì nước, có gì mà sợ? Tạo được thống nhất ý kiến, thống nhất ý chí, đất nước ta càng mạnh, lại càng không có gì mà sợ!

Tiếng vỗ tay từ cử tọa ầm ầm vang lên.

Trong quá trình thảo luận từng vấn đề, khi nào thấy cần tham gia bàn bạc, tôi sẽ nói ý kiến của mình. Tôi xin đề nghị đại diện lãnh đạo phát biểu trước, sau đó là đại diện giới doanh nhân và trí thức. Tiếp theo là thảo luận hay tranh luận.

Vì Bản đánh giá tình hình đất nước và nhiệm vụ đặt ra do doanh nhân và trí thức soạn thảo rất đầy đủ, do đó trong đối thoại này tôi đề nghị bàn thẳng vào những vấn đề gai góc.

Sự tham gia đông đảo của cử tọa hôm nay thể hiện tính công khai minh bạch của đối thoại. Để không khí đối thoại cởi mở, tự nhiên, không bị gây nhiễu vì bất kỳ lý do gì, tôi trân trọng đề nghị cử tọa lắng nghe, chứng kiến, nhưng không tham gia thảo luận.

Tôi xin nhấn mạnh, vì mục đích của đối thoại và thành phần tham gia đối thoại đã được ấn định, nên việc cử tọa muốn tham gia thảo luận hay nêu câu hỏi, xin được dành cho một diễn đàn khác. Chắc chắn đối thoại hôm nay sẽ mở ra nhiều diễn đàn khác.

Tôi xin nhắc lại một lần nữa, để tôn trọng sự thảo luận giữa đại diện lãnh đạo và đại diện giới doanh nhân và trí thức trong đối thoại hôm nay, tôi trân trọng đề nghị cử tọa chỉ nghe và theo dõi. Dứt khoát xin miễn đặt câu hỏi hoặc tham gia thảo luận. Tôi xin hỏi cử tọa có đồng ý không ạ?

Tiếng "Đồng ý" và tiếng vỗ tay rầm rầm hưởng ứng. Một không khí trang nghiêm, cởi mở lan tỏa khắp hội trường.

• Bây giờ tôi xin mời đồng chí đại diện lãnh đạo phát biểu.

Lão đồng chí đặt mirofone xuống bàn, yêu cầu các đại biểu tùy nghi, có thể đứng hoặc ngồi phát biểu để có không khí thân mật, thoải mái.

Đại diện lãnh đạo:

• Thưa cử tọa, thưa các thành viên tham gia đối thoại, tôi rất tán thành gợi ý và cũng là lời khuyên của lão đồng chí về cách chúng ta tiến hành đối thoại hôm nay. Lão đồng chí nhắc đến những ngày Tháng Tám lịch sử, nên tôi rất mong đối thoại của chúng ta đươc tiến hành trong tinh thần ấy. Tôi đã đọc kỹ bản Đánh giá tình hình đất nước và nhiệm vụ đặt ra do doanh nhân và trí thức chuẩn bị cho đối thoại này, và bây giờ xin nêu lên ba câu hỏi:

Câu hỏi đầu tiên của tôi là những đánh giá tình hình kinh tế đất nước nêu trong kiến nghị như thế của doanh nhân và trí thức có bi quan quá không? Bởi vì không thể phủ được nhận thực tế là quá trình khủng hoảng kinh tế của đất nước hiện nay đang từng bước được khắc phục. Dù sao đi nữa, tổng sản phẩm quốc nội tính theo đầu người của nước ta hiện nay so với lúc tiến hành đổi mới năm 1986 tăng gấp hơn một chục lần! Câu hỏi thứ hai là dựa vào những đánh giá của mình, giới doanh nhân và trí thức cho rằng tình hình đất nước đang lâm nguy, nhận định như thế có quá cường điệu không? Xin nói ngay, trong đối thoại công khai và thẳng thắn này, tôi không ngại chuyên vạch áo cho người xem lưng đâu. Câu hỏi thứ ba là doanh nhân và trí thức đã cân nhắc mọi mặt của đại cục chưa, đã quan tâm thỏa đáng yêu cầu giữ vững ổn định chưa mà kiến nghị những giải pháp cải cách như vậy?

Xin mời thạc sỹ dược sỹ Nguyễn Thị Bạch Yến, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Ngân hàng PH, đi thẳng vào câu hỏi đầu tiên trong đối thoại này.

Thạc sỹ dược sỹ, doanh nhân Nguyễn Thị Bạch Yến:

Xin cảm ơn sự ưu tiên dành cho tôi. Trước khi phát biểu, tôi xin nhấn mạnh doanh nhân và trí thức xác định rất rõ tinh thần trách nhiệm của mình đối với đất nước và chuẩn bị cho đối thoại này với tất cả ý thức xây dựng.

Tôi xin bàn ngay câu hỏi thứ nhất vị đại diện lãnh đạo đã nêu lên: Đánh giá tình hình đất nước trong kiến nghị của chúng tôi có bi quan hay không?

Xin thưa:

Có thể nói đánh giá của chúng tôi về tình hình đất nước thực ra là một tổng kết bước đầu của chúng tôi về tình hình đất nước từ khi tiến hành đổi mới năm 1986 đến nay. Trong tổng kết này, chúng tôi nhấn mạnh các thành tựu đạt được là sự nỗ lực rất lớn từ bỏ nền kinh tế quan liêu bao cấp, thực hiện được những bước đi đầu tiên của nền kinh tế thị trường, nhờ đó đã hoàn thành thời kỳ phát triển ban đầu nước ta nhất thiết phải trải qua.

Những thành tựu của đổi mới đã chặn đứng nguy cơ kinh tế sụp đổ, đồng thời thay đổi quan trọng vị thế quốc tế của đất nước. Nguyên nhân cơ bản của mọi thành tựu là thực hiện được dân chủ trong kinh tế ở mức độ nhất định, rõ nét nhất là thừa nhận sự vận động của kinh tế thị trường. Trong chính trị không thể nói như vậy.

Tổng kết 30 năm của chúng tôi nhấn mạnh: Trở lực lớn nhất là tình trạng mất dân chủ đang ngày càng kìm hãm quá trình đổi mới và sự nghiệp phát triển đất nước. Mất dân chủ đang tha hóa ngày càng nghiêm trọng toàn bộ hệ thống kinh tế  và và hệ thống chính trị quốc gia. Sự tha hóa này tác động sâu sắc đời sống mọi mặt của đất nước. Chưa bao giờ các giá trị đạo đức, văn hóa xã hội bị băng hoại như ngày nay. Nhiều quyền tự do của nhân dân bị tước đoạt. Môi trường tự nhiên bị tàn phá nặng nề. Hiện tượng mất dân chủ quay trở lại rất sớm kể từ khi có Hội nghị Đảng toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII tháng giêng 1994, và hiện nay đang tiếp tục biến dạng toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của đất nước. Sản phẩm nổi bật của mất dân chủ là tệ nạn quan liêu và tham nhũng nở rộ. Việt Nam đang bị chế độ chính trị của chính mình giam hãm, chứ không phải là do bối cảnh thế giới bên ngoài.

Vốn dĩ đầy triển vọng trở thành con rồng hay con hổ mới ở Đông Nam Á, đang được dư luận thế giới rất kỳ vọng, song trong vòng dăm bảy năm nay Việt nam tiêu tán gần như mọi nguồn lực tích lũy được trong hai thập kỷ trước đó. Mọi cái dễ làm dễ ăn, kể cả đất đai và những tài nguyên khác, đã bị bóc hết, đẽo vạc như gần hết, thế mà vẫn là một nước nghèo và lạc hậu, không tạo ra được những tiền đề cho việc chuyển đất nước lên một giai đoạn phát triển cao hơn.

Đúng là tổng sản phẩm quốc nội tính theo đầu người của nước ta sau ba chục năm công nghiệp hóa tăng khoảng hơn một chục lần. Xin lưu ý cho, cũng sau 30 năm thực hiện công nghiệp hóa, tổng sản phẩm quốc nội tính theo đầu người của Hàn Quốc tăng gần 30 lần. Hàn Quốc giành được thành tựu này trong hoàn cảnh xuất phát điểm tổng sản phẩm quốc nội của họ năm 1960 chỉ xấp xỉ 100 (một trăm) USD tính theo đầu người, trong khi đó chỉ số xuất phát điểm này của ta năm 1986 bắt đầu đổi mới và công nghiệp hóa là 160 (một trăm sáu mươi) USD, nghĩa là cao hơn Hàn Quốc. Trong giai đoạn 30 năm công nghiệp hóa này của mỗi nước, toàn bộ nguồn lực ta huy động được trong và ngoài nước cho mục tiêu công nghiệp hóa này ước lượng nhiều hơn gấp đôi của Hàn Quốc[1]. Nhưng Hàn Quốc trở thành nước công nghiệp. Trong khi đó nước ta hiện nay sau 30 năm công nghiệp hóa mới chỉ là một nước đang phát triển có thu nhập trung bình thấp, thậm chí kinh tế và chính trị nước ta hiện nay đang có nhiều bế tắc lớn rất nguy hiểm, đất nước lệ thuộc.

Chưa nói đến việc chỉ số tăng trưởng GDP thường không nói lên được hoặc che khuất những yếu kém nghiêm trọng của phát triển đang tồn tại trong nền kinh tế nước ta.

Thưa các quý vị, mới đây thôi, một ủy viên Trung ương Đảng chua xót nói với báo chí: Hiện nay ở Hàn Quốc có sáu vạn người Việt sinh sống, ở Việt Nam có sáu vạn người Hàn Quốc sinh sống, nhưng sáu vạn người Việt là kẻ đi làm thuê, còn sáu vạn người Hàn Quốc là kẻ làm chủ. Đại thể, hai con đường công nghiệp hóa của hai quốc gia đã dẫn đến môt bên là những người làm thuê và một bên là những người làm chủ như vậy.

Xem lại mình và so sánh với người như thế, phải thừa nhận bốn mươi năm độc lập thống nhất đầu tiên của nước ta là một giai đoạn phát triển thất bại! Hiển nhiên nước ta không thể nào hoàn thành công nghiệp hóa vào năm 2020. Tôi xin nhấn mạnh, đấy là thất bại của đường lối chính sách của Đảng, của hệ thống chính trị. Toàn đảng từ Tổng bí thư đến toàn thể đảng viên phải chịu trách nhiệm trước đất nước về thất bại này! Thực tế này đặt ra đòi hỏi gay gắt phải thay đổi việc xây dựng Đảng, phải cải cách hệ thống chính trị.

(Cả hội trường rộn lên trước sự thật phũ phàng. Yến phải dừng lại chờ một lúc rồi mới nói tiếp được)

…Với kết quả 30 năm công nghiệp hóa như vậy chỉ tính từ khi đổi mới, Việt Nam đang trở thành niềm thất vọng của chính nhân dân trong nước và của nhiều bạn bè quốc tế. Việt Nam hiện nay đang tụt hạng trên tất cả các lĩnh vực của phát triển, xếp hạng càng thấp nữa về tự do, dân chủ, quyền con người và bảo vệ môi trường tự nhiên, nhiều chỉ số cạnh tranh đang tụt dốc, ngày càng tụt hậu ngay trong ASEAN…

Trong khi đó người dân đầy tâm trạng bi quan, bức xúc. Dân tình nơi nào cũng rất nặng lời về chế độ chính trị và những người lãnh đạo. Xin đề nghị đồng chí lão thành và vị đại diện lãnh đạo tìm cách thâm nhập vào dân mà nghe cho thủng! Tôi đã được sống qua nhiều giai đoạn khác nhau của đất nước trong thời chiến và trong thời bình, nhưng quả thực chưa bao giờ tôi thấy lòng dân bi quan, mất niềm tin vào Đảng, vào chế độ như hiện nay.

Vị đại diện lãnh đạo bật lên như một cái lò so bị nén vừa mới mất cái hãm:

• Sao lại nói thế được!? Tình hình có lúc nào không có khó khăn thách thức? Đã thế, làm sao tách khủng hoảng kinh tế nước ta hiện nay khỏi bối cảnh suy thoái kinh tế thế giới? Hiển nhiên là từ đỉnh cao lạm phát 2 con số xuống chỉ còn một con số trong năm 2012 và đang ổn định tiếp. Hiện tượng vàng hóa hay đô-la hóa nền kinh tế coi như cơ bản được khắc phục. Tỷ lệ tăng trưởng GDP của nước ta vẫn là cao so với nhiều nước trên thế giới và trong khu vực… Phải nói đấy là những thành quả quan trọng chứ? Giới kinh tế nước ngoài vẫn đánh giá cao nền kinh tế nước ta và khả năng hấp dẫn đầu tư nước ngoài (FDI), đánh giá cao sự ổn định chính trị, vân vân… Nếu các vị cứ nhìn vào mặt tối của vấn đề làm sao có lối ra được? Vì là đối thoại, nên tôi không muốn chụp mũ. Tổng kết của các vị như thế là bôi đen, là hù dọa!

Thạc sỹ dược sỹ, doanh nhân Nguyễn Thị Bạch Yến, vẫn giọng nói điềm đạm:

• Thưa vị đại diện lãnh đạo, tôi tán thành phải ra sức củng cố những kết quả bước đầu đã giành được trong khắc phục khủng hoảng kinh tế.

Tuy nhiên, nghiêm túc đánh giá tình hình đất nước, theo tôi phải nói thẳng thắn:

Chúng ta nhiều năm nay đã lỡ tay vụng về, tự gây nên hỏa hoạn lớn tàn phá nhà cửa vườn tược của chính mình, những năm gần đây đang ra sức cứu chữa… Bây giờ chẳng lẽ chúng ta hôm nay ngồi đây chỉ để cùng nhau ca ngợi thành tích đã giập tắt được phần nào đám cháy và sửa chữa được ít nhiều những đổ vỡ khác tự mình gây ra?

Xin thưa, đấy không thể và không phải là công việc của đối thoại hôm nay ạ, càng không phải là công việc của Đại hội Đảng sắp tới!

Tôi xin đặc biệt lưu ý, cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay đã kéo dài sáu, bảy năm mà vẫn trong thời kỳ tìm đường thoát khỏi đáy. Không ít chuyên gia kinh tế trong nước và trên thế giới cho rằng phải mất vài ba năm nữa, với những nỗ lực rất quyết liệt, khủng hoảng hiện nay mới có thể chuyển sang giai đoạn phục hồi. Thực tế này nói lên lỗi của hệ thống chính trị nước ta vô cùng trầm trọng.

So sánh tổng quát đầu vào và đầu ra của toàn bộ nền kinh tế từ khi tiến hành đổi mới, hiển nhiên phải có một khối lượng của cải rất lớn của đất nước đã bị thất thoát, rất đáng làm những tính toán thống kê để định lượng hiện tượng này.

Không thể không đặt ra câu hỏi nghiêm khắc: Vậy thì khối lượng của cải khổng lồ bị thất thoát này rơi vào đâu?

Chúng tôi đã nghĩ mãi, và chỉ có thể tìm thấy câu trả lời định tính:

* Rơi vào các chính sách và những quyết định kinh tế sai lầm, với những thiệt hại và lãng phí khủng khiếp, vì quan liêu ăn bám, vì duy ý chí, và vì sự ngu dốt của bộ máy quản trị quốc gia suốt ba mươi năm qua;

*  Rơi vào tham nhũng tiêu cực tràn lan khắp cả nước;

* Rơi vào túi nước ngoài do những yếu kém của chính ta hoặc do bị lừa, hoặc là cùng tiếp tay để đất nước bị lừa.

Tôi cho đấy là ba cái thùng không đáy rất lớn. Nguyên nhân hàng đầu gây ra ba cái thùng không đáy khổng lồ này là phẩm chất và năng lực yếu kém của toàn bộ hệ thống chính trị hiện nay của đất nước.

Xin thưa hai vị, đặc biệt đáng lo ngại là: Sau ba thập kỷ đổi mới, thời kỳ phát triển kinh tế theo chiều rộng đã kết thúc. Yêu cầu phát triển tự thân của đất nước cũng như sự cạnh tranh quyết liệt trên thị trường quốc tế đặt ra cho nước ta đòi hỏi bức xúc phải sớm chuyển nền kinh tế nước ta sang thời kỳ khác: Thời kỳ phát triển theo chiều sâu. Nhưng xin nhắc lại, cuộc khủng hoảng cơ cấu kinh tế rất sâu sắc của đất nước đang chặn đứng tất cả, nhất là:

• Chất lượng nguồn nhân lực thấp;
• Kết cấu hạ tầng vật chất kỹ thuật thiếu và lạc hậu;
• Năng lực quản trị quốc gia bị tệ nạn quan liêu tham nhũng lũng đoạn nghiêm trọng;
• Của cải tích lũy được bị tham nhũng bốc hơi đến mức làm rỗng nguồn lực quốc gia…

Xin lưu ý, đặc biệt tệ hại với nhiều hệ quả lâu dài cho sự nghiệp phát triển của đất nước từ nay về sau là nền giáo dục của ta đầy bệnh hoạn và phản tiến bộ. Một ví dụ điển hình là hiện nay nước ta không có lấy một trường đại học nào đứng trong tốp 200 của thế giới, trong khi đó Thái Lan sát nách ta có 2 trường đứng trong tốp 100 của thế giới!

Thưa hai vị, xem xét cả về mặt chính trị, văn hóa, xã hội, cuộc khủng hoảng hiện nay của nước ta là toàn diện và trầm trọng nhất sau ba chục năm đổi mới, báo động nguy cơ đổ vỡ như một tất yếu. Song đồng thời chính cuộc khủng hoảng trầm trọng hiện nay đang thôi thúc quyết liệt phải cải cách triệt để hệ thống chính trị của đất nước.

Nền kinh tế quốc dân hiện đang chất chứa trong nó quá nhiều các quả bom nổ chậm. Đó là lạm phát cao đang có nguy cơ quay trở lại, nợ xấu và nợ công ngày càng khó kiểm soát, những hiện tượng vỡ bong bóng gần như thường xuyên trong thị trường địa ốc và thị trường chứng khoán, những rối loạn và tỷ lệ nợ xấu ngất ngưởng của ngành ngân hàng, những xí nghiệp hay công trình kinh tế trọng điểm quốc gia kém chất lượng với triển vọng đất nước phải trả giá đắt – trong đó có bô-xít Tây Nguyên, các xí nghiệp khai thác titan bới nát ven biển miền Trung, thủy điện Sông Tranh 2 đầy uy hiếp, các nhà máy nhiệt điện và những công trình kinh tế quan trọng khác đắt và kém chất lượng do Trung Quốc trúng thầu trọn gói, nạn cho thuê đất thuê rừng, nguy cơ nước ta trở thành bãi thải của kinh tế Trung Quốc – ví dụ điển hình là khu công nghiệp Vũng Áng…

Xin thưa, quả bom nổ chậm lớn nhất hiện nay trong nền kinh tế nước ta là hiệu ứng tổng hợp của:

• Tích tụ những ách tắc nhiều mặt phát sinh từ cơ cấu kinh tế hình thành trong 30 năm qua không còn phù hợp;
• Cộng hưởng với sự lũng đoạn mang tính chất mafia của các nhóm lợi ích, với những đổ vỡ do bất cập và ngày càng tha hóa của toàn bộ hệ thống chính trị và bộ máy quản lý nhà nước, với những hệ lụy ngày càng gia tăng của chế độ đảng trị.

Nói một cách khái quát, nền kinh tế nước ta hiện nay vừa cạn lực và rối ren, dễ bị chấn thương, vừa khan hiếm khả năng đi vào các sản phẩm mới, trong khi đã hết không gian hay đã bão hòa trong sản xuất các sản phẩm hiện có. Cơ cấu hiện tại của toàn bộ nền kinh tế có quá nhiều ách tắc và bất cập hiểm nghèo, trong khi đó chế độ chính trị hiện nay ngoan cố kìm hãm khả năng thay đổi nó.

Tình hình sẽ trở nên nhạy cảm và nguy hiểm hơn bao giờ hết, nếu như lúc này kinh tế nước ta bị chấn động lớn từ bên ngoài, hoặc đất nước bị thiên tai lớn.

Xin lưu ý, nếu để xảy tay không kiểm soát được tình hình nêu trên, quả bom nổ chậm mang hiệu ứng tổng hợp này có nguy cơ tiêu vong mọi thành quả mồ hôi nước mắt của nhân dân và toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Đảng. Càng để chậm cải cách thể chế chính trị để thay đổi đất nước từ gốc, thời gian phát nổ của nó càng đến gần!

Xin thưa hai vị, đất nước đang đứng trước một nghịch lý: Tổng sản phẩm nội địa tính theo người dân hiện nay tăng khoảng 12 lần so với khi bắt đầu công cuộc đổi mới. Song đời sống mọi mặt của đất nước ngày càng nhiều bất cập và tiêu cực, mất công bằng xã hội và chênh lệch giàu nghèo đã tới mức độ gây mất ổn định, nhiều quyền của dân bị xâm phạm nghiêm trọng, văn hóa – xã hội khủng hoảng sâu sắc chưa từng thấy. Hệ thống chính trị ngày càng mang nặng tính quan liêu ăn bám, đồng thời sự mục ruỗng của nó ngày càng nguy hiểm khó bề cứu vãn. Nhân dân mất lòng tin vào Đảng và chế độ…

Một nghịch lý khác nữa: Tiềm lực đất nước tăng nhiều so với khi bắt đầu công cuộc đổi mới, song lại hoàn toàn bất cập đối với những đòi hỏi mới của phát triển. Kể từ sau khi hoàn thành sự nghiệp giành lại độc lập và thống nhất, chưa bao giờ đất nước lại thiếu ổn định và có nhiều mối lo bất an như ngày nay. Càng phát triển, đất nước càng rệu rã và tích tụ ngày càng nhiều bất công, đồng thời cứ tiếp tục tụt hậu – so với ngay cả trong ASEAN… Khả năng đối phó với các thách thức từ bên ngoài – kể cả trong nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc – có nhiều điều đáng lo ngại.

Tóm lại, sau 30 năm đổi mới, đất nước kết thúc một giai đoạn phát triển. Tình hình đất nước đã sang trang. Tôi xin nhấn mạnh như vậy. Bản tổng kết của chúng tôi lưu ý: Cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng hiện nay và những vấn đề nghiêm trọng trong toàn bộ đời sống chính trị – văn hóa – xã hội của đất nước đang đặt ra đòi hỏi nhất thiết phải tiến hành cải cách hệ thống chính trị làm đòn bẩy chuyển đất nước sang một thời kỳ phát triển mới. Không làm được như vậy khó tránh khỏi nguy cơ sụp đổ. Nếu nhìn tổng hợp cả những thách thức từ bên ngoài nữa, có thể nói hiện nay đất nước đang lâm nguy.

Tôi nghĩ tổng kết như vậy là nhìn thẳng vào sự thật với tinh thần đặt sự sống còn của đất nước lên trên hết, lợi ích quốc gia lên trên hết. Tôi không tán thành ý kiến của vị đại diện lãnh đạo cho rẳng bản tổng kết của chúng tôi là bi quan, là bôi đen, hay hù dọa.

Chúng tôi không tán thành chỉ nhân danh chống tham nhũng bắt bớ vài vụ như đang làm, nhưng lại trốn tránh đòi hỏi cấp thiết số một là phải cải cách triệt để hệ thống chính trị của đất nước.

Đại diện lãnh đạo phản ứng ngay:

• Ô hay, tham nhũng hiện nay không phải là vấn đề nóng bỏng à? Doanh nhân và trí thức không tán thành đấu tranh chống tham nhũng à? Không bắt như thế làm sao chống được tham nhũng?

Thạc sỹ dược sỹ, doanh nhân Nguyễn Thị Bạch Yến:

• Xin thưa, chống tham nhũng là việc nhất thiết phải làm, song không được biến tướng thành đấu đá giữa các nhóm lợi ích khác nhau. Vì làm như thế, trên thực tế là tiếp tục nuôi tham nhũng và làm kiệt quệ đất nước, trốn tránh đòi hỏi phải cải cách hệ thống chính trị.

Cả nước rất lo lắng, vì thấy có nhiều điều uẩn khúc đang bị giấu diếm đằng sau hay chung quanh những vụ "đánh tham nhũng". Dư luận trong dân đâu đâu cũng cho rằng sự việc chắc phải nghiêm trọng hơn rất nhiều so với những gì được giải thích trên báo chí. Các vụ bắt bớ nhân danh đánh tham nhũng, thường gây ra ngay lập tức những hiện tượng tháo chạy ồ ạt trên thị trường chứng khoán. Có lúc Ngân hàng Nhà nước đã phải cấp tốc điều hàng trăm tỷ đồng chỉ để cứu một ngân hàng nào đó trúng đạn, nhằm phòng ngừa hiệu ứng rút tiền bầy đàn và nguy cơ đổ vỡ domino của cả hệ thống. Cái sảy nảy cái ung, giữa lúc nhà nước đang cháy vốn. Xin hỏi: lấy tiền ở đâu ra mà cứu như thế? Hay lại in thêm tiền? Làm như thế là cách chống tham nhũng có hiệu quả hay sao?

Thực tế đã và đang xảy ra là các vụ bắt bớ như vậy, khiến cho cơ chế kinh tế thị trường hình thành dần dần trong suốt mấy chục năm đổi mới bỗng dưng bị các chỉ thị hành chính và các biện pháp hình sự bóp nghẹt.

Xin thưa, đánh tham nhũng kiểu đánh nhau như thế giữa các nhóm lợi ích, người thua là nền kinh tế cả nước. Xin thử hỏi, nếu chính quyền tuột tay để xảy ra đổ vỡ domino trong hệ thống ngân hàng, trong bất kể một ngành kinh tế nào khác…, sẽ lấy in tiền nào mà cứu cho xuể? Trong khi đó thâm hụt ngân sách kéo dài kinh niên và ngày càng cao, quá nhiều dự án thiếu vốn, quá nhiều công trình dở dang, nợ nần ngày càng khó kiểm soát…

Xin thưa lão đồng chí và vị đại diện lãnh đạo, chỉ số của thị trường chứng khoán từ nhiều năm nay ở Thành phố Hồ Chí Minh chỉ còn ¼, và ở Hà Nội chỉ còn 1/5 so với đỉnh cao nó đã đạt được[2]! Đây là chỉ số đo hiện tượng xuống dốc và hiện nay đang mất đà của nền kinh tế. Cùng một lúc tiền tệ – tài chính nước ta hiện nay thường trực cả hai nguy cơ: lạm phát tăng cao trở lại, hoặc rơi vào thiểu phát và đình đốn…

Tất cả nói lên nền kinh tế đất nước hiện nay có rất nhiều vấn đề rất nhạy cảm và nguy hiểm.  Đời sống của người lao động đang rất khó khăn vì giá cả leo thang, và bây giờ là thêm nạn mất việc đang lan rộng…

Nếu nhìn toàn bộ những điều vừa trình bày dưới góc độ sự can thiệp thường trực của quyền lực mềm Trung Quốc, tôi nghĩ tình hình có lẽ còn đáng lo ngại hơn nhiều. Hiện nay, chỉ một tin đồn nhảm cũng khiến nhiều người lo âu, làm ngân hàng này ngân hàng nọ khốn khổ, dân tình nhốn nháo… Khắp nơi loạn xạ những lời đồn nhảm, khiến các cơ quan của ta phải làm việc này việc nọ để thanh minh, để giải thích… Tình trạng thiếu công khai minh bạch và bưng bít thông tin càng làm cho mọi chuyện phức tạp hơn…

Đại diện lãnh đạo:

• Xin hỏi thẳng bà Yến, bà không tán thành cách chúng tôi đã làm trong chống tham nhũng, vậy theo bà thì phải đánh như thế nào?

Thạc sỹ dược sỹ, doanh nhân Nguyễn Thị Bạch Yến:

• Xin thưa, Đảng độc quyền lãnh đạo và nắm quyền lực tuyệt đối, theo lẽ đương nhiên Đảng cũng phải chịu trách nhiệm toàn diện và tuyệt đối về tình hình đang diễn ra trên đất nước hiện nay. Tại các nước có chế độ chính trị đúng đắn thì tất cả những người lãnh đạo này lẽ ra phải từ chức ba, bốn lần rồi!

Đặt ra vấn đề gỡ rối, có nghĩa là tập thể Bộ Chính trị – với tính cách là những người đứng đầu các bộ máy của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, có trách nhiệm phải vượt qua lợi ích nhóm, gạt hết mọi riêng tư với nhau, để cùng nhau một ý chí bàn bạc cách sửa lỗi hệ thống, chứ không phải là chỉ tìm cách đánh, hay đánh nhau như đang diễn ra. Tự phê bình và phê bình với tinh thần bỏ qua việc sửa lỗi hệ thống và chỉ đơn thuần nhằm vào "đánh" như vậy là sai ngay từ đầu rồi! là cách nhìn thiển cận, hoặc ngay từ đầu đã có dụng ý không tốt rồi!

Bộ Chính trị nắm trọn vẹn mọi quyền lực trong tay, nếu là một khối thống nhất và một lòng vì nước, thì hoàn toàn có thể làm được theo cách gỡ rối. Tại sao không làm?

Với mục đích sửa lỗi hệ thống như vậy, gỡ rối không loại trừ việc sẽ phải sử dụng những biện pháp nghiêm khắc nhất, songgỡ rối vẫn hoàn toàn khác với đánh.

Quyền lực trọn vẹn trong tay như thế mà không cùng nhau gỡ rối, lại chỉ chọn cách đánh như đang làm, rõ ràng đấy chỉ là biểu hiện của chia rẽ nội bộ, của bất lực, là đối phó lẫn nhau, là không vì nước! Có phải thế không ạ?

Cả hội trường lào rào xì xào. Yến lại phải chờ một lúc:

Xin thưa, khắc phục các nguyên nhân gây ra tham nhũng mới thực sự là chống tham nhũng có hiệu quả. Hay là bây giờ bộ máy lãnh đạo và thực thi quyền lực đã quá nát, do đó không còn nữa khả năng gỡ rối?  Mà đánh như thế, đương nhiên sẽ có bên thắng bên thua, song chung cuộc lỗi hệ thống vẫn còn nguyên vẹn, cuối cùng sẽ chỉ có đất nước thua vì phải chịu trận thảm hại! Có phải thế không ạ?

Cứ giả thiết là lãnh đạo tiến hành đánh như vậy hoàn toàn với thiện chí – dù điều này trên thực tế là không thể, nhưng xin hỏi trong tình hình bê bối như thế, đánh làm sao xuể? Mà không đánh thì nợ xấu, thất thoát, vỡ bong bóng, thôn tính lẫn nhau… sẽ đẻ số ra mãi ra và sớm muộn sẽ làm phá sản toàn bộ nền kinh tế. Mới chỉ có bắt vài người mà đến hôm nay vẫn chưa khắc phục xong những thiệt hại lớn và tình trạng dao động nhốn nháo trong toàn bộ hệ thống tài chính – tiền tệ. Đánhtiếp nữa thì sẽ ra sao ạ? Mà chuyện phải đánh như thế thì còn rất nhiều, nhiều vụ đáng phải đánh còn bự hơn nhiều! Mới chỉ đánh sơ sơ như vậy, dư luận đã râm ran có lẽ phải vay tiền IMF để giải quyết vấn đề nợ xấu, nhà nước ta lại phải đứng ra cải chính! Tôi dám khẳng định đánh như đang làm hiển nhiên không phải là lối thoát, mà là đi nhanh hơn đến đổ vỡ!

Vị đại diện lãnh đạo:

• Nói như bà Yến là chẳng hiểu gì về tự phê bình và phê bình đợt này, mà lại còn có thái độ nghi vấn nữa. Tôi thẳng thắn hỏi thực: Doanh nhân và trí thức đứng về bên nào trong đấu tranh này? Vì đây là vấn đề lập trường: Ủng hộ hay chống đấu tranh chống tham nhũng?

Thạc sỹ dược sỹ, doanh nhân Nguyễn Thị Bạch yến, không mảy may thay đổi thái độ:

• Xin thưa, vị đại diện lãnh đạo nhận xét chúng tôi không hiểu gì là rất đúng ạ. Thực quả là rất cố gắng, song những đảng viên như chúng tôi vẫn không thể nào hiểu được ý nghĩa đợt học tập Nghị quyết Trung ương 4, đợt tự phê bình và phê bình kỳ này ạ. Các phương tiện thông tin đại chúng đều nói đợt này rất quan trọng, đã đạt được những kết quả ban đầu rất có ý nghĩa đối với xây dựng Đảng và công tác cán bộ. Lãnh đạo Đảng chính thức thông báo đi thông báo lại trên tivi: Trong đợt này ở cấp cao, có người đã viết đi viết lại bản tự phê bình, có người đã phát biểu phê bình bốn năm lần xây dựng cho người tự kiểm điểm, không khí rất chân tình, thiêng liêng…

Xin thưa, chính tôi cũng chăm chú nghe và đọc những tin này, nhưng thực tình tôi không hiểu lãnh đạo định gửi cho dân thông điệp gì… Bản thân tôi không thu lượm được bất kể thông tin nào từ những tin tức chung chung như vậy. Tôi cũng không thông minh thêm được chút nào qua các con số như "bốn năm lần góp ý". Tôi cũng không muốn làm cái việc đoán mò xem những khái niệm như "chân tình", "thiêng liêng" có nội dung gì, có thể mang lại chuyển biến gì…  Nếu đồng chíđại diện lãnh đạo cũng ở vào địa vị người dân như tôi và được nghe những thông tin như thế, tôi chắc đồng chí cũng sẽ không thông minh hơn chúng tôi.

Nhân đây, tôi xin hỏi trực tiếp vị đại diện lãnh đạo: Kiểm thảo viết đi viết lại bốn năm lần, rất chân tình, thiêng liêng… là về những vấn đề gì? Chẳng lẽ Đảng phải giữ bí mật? Ở cấp cao nhất của Đảng có việc nào của Đảng mà không liên quan đến vận mệnh quốc gia? Chẳng lẽ người dân không nên biết những thông tin liên quan đến vận mệnh quốc gia?

Xin thưa, nếu cố ý không cho dân biết thì nên thôi hẳn việc thông tin chung chung gây nhiễu lọan như thế đi có hơn không?

Trong khi đó tôi rất khát khao được biết đợt tự phê bình và phê bình lần này làm rõ được những vấn đề nghiêm trọng gì của đất nước, đề ra được những giải pháp gì cho tình hình nóng bỏng hiện nay, và nhân dân cần phải tham gia  đối phó thế nào, vân vân…

Xin nói thực lòng, cá nhân tôi không đứng về bên nào trong đấu tranh chống tham nhũng như cách đang làm trong đợt tự phê bình và phê bình lần này. Vì đánh như đánh nhau, nên dù bên nào thắng đất nước vẫn thua. Là chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng PH, mấy ngày nay tôi đứng ngồi không yên vì giao dịch của Ngân hàng PH bỗng dưng giảm hẳn, mặc dù Ngân hàng PH chẳng liên quan gì đến mấy vụ bắt bớ vừa rồi. Chính tôi cũng chưa sao ước lượng được cái giá nền kinh tế cả nước phải trả cho chuyện đánh như vậy.

Xin thưa lão đồng chí và vị đại diện lãnh đạo, cho dù kết quả đánh lần này có thể chống được một vài tội tham nhũng cụ thể nào đó.., cứ giả định một cách lý tưởng là như thế đi. Song chung cuộc những nguyên nhân gây ra tội lỗi vẫn còn nguyên vẹn, bởi vì hệ thống sản sinh ra những nguyên nhân ấy còn nguyên vẹn. Để rồi sau đợt đánh này, sẽ từ hệ thống này, lại thai nghén và ra đời một chu kỳ đánh nhau mới, hiệp này đẻ ra hiệp khác… Chung cuộc là tiếp tục đẩy nền kinh tế đất nước đi gần hơn nữa tới đổ vỡ.

Xin thưa, đánh như thế cho thấy trong lãnh đạo Đảng không còn ý chí và khả năng tìm tòi con đường sửa lỗi hệ thống, mà chỉ tuân theo bản năng ngoan cố, thực hiện những nỗ lực tuyệt vọng. Đánh chân tình và thiêng liêng như thế chỉ là để níu kéo cái gọi là định hướng xã hội chủ nghĩa…

Vị đại diện lãnh đạo:

• Kiểm điểm chân tình và thiêng liêng nhận khuyết điểm như thế mà bà Yến còn nghi ngờ, vậy theo bà thế nào mới là tự phê bình và phê bình nghiêm túc? Thật là… là… Nói thế mà cũng nói được. – sắc mặt vị đại diện lãnh đạo bừng bừng. – …Vì là đối thoại, tôi không muốn quy kết bà là chống Đảng hay lật đổ chế độ… Nhưng tôi muốn hỏi thẳng: Ý kiến của bà phải chăng chỉ nhằm xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng?

Hội trường ồ lên vì tính chất búa bổ của câu hỏi. Nhưng Yến vẫn giữ được bình tĩnh:

• Xin thưa, hiện tượng đánh là một chỉ dấu mới nữa, cho thấy tha hóa đã dồn Đảng tới ngã ba đường. Một ngả là đành ươn hèn tha hóa tiếp, để đi tới phân rã, và sẽ sụp đổ như của một tập hợp các băng đảng trong một đảng. Một ngả khác là phải lựa chọn lột xác, tự cải cách để đi với dân tộc, đi với đất nước, để trở lại là một chính đảng trong một đất nước do nhân dân làm chủ…

Vậy xin hỏi lại: Lãnh đạo Đảng hôm nay sẽ chọn ngả đường nào?

Trong tình hình đất nước như vừa trình bày, doanh nhân và trí thức chúng tôi kêu gọi cả nước phát huy sức mạnh hòa giải dân tộc, đứng lên tiến hành cải cách triệt để và toàn diện để cứu nguy và phát triển đất nước. Đấy là sự lựa chọn con đường hòa bình cải cách của chúng tôi.

Tiếng vỗ tay ầm ầm ran lên từng hồi từng hồi, nét mặt vị đại diện lãnh đạo và lão đồng chí cực kỳ căng thẳng, cả hai đều rướn lên chăm chăm, hết nhìn Yến lại nhìn về phía trước.

Mãi vị đại diện lãnh đạo mới nói được:

• Nói như bà Yến là cực kỳ phản động..., xin lỗi, là cực kỳ nguy hiểm… Mà tôi nói là phản động, là phản lại lại chủ nghĩa Mác – Lênin, là chống lại tư tưởng Hồ Chính Minh… Coi bà là phản động cũng không sai… Và như thế là có sự hiểu biết rất khác nhau về Đảng, về chủ nghĩa xã hội, về xây dựng đất nước, về độc lập dân tộc gắn với chủ nghã xã hội. Tôi xin nhắc lại, để tỏ ý thức dân chủ, ý thức tôn trọng lẫn nhau trong đối thoại, hôm nay tôi chưa muốn quy kết gì vội. Lúc nào đó sẽ tính…

Tôi muốn chuyển sang vấn đề khác. Bản tổng kết có một vấn đề rất thời sự và rất quan trọng khác, hôm nay tôi muốn nghe trực tiếp và trao đổi ý kiến. Đó là vấn đề Trung Quốc và mối quan hệ Việt – Trung. Bản tổng kết của các vị cho biết giáo sư Hoàng Quốc Túy sẽ trình bày đề tài này. Xin được nghe ý kiến của giáo sư.

Hội trường lào xào một lúc nữa vì sự chuyển đoạn đột ngột, đồng chí lão thành cách mạng phải giơ hai tay lên trời ra hiệu sự yên lặng mới trở lại.

N.T.

(Còn tiếp)

Tác giả gửi BVN

[1] Ước đoán theo các số liệu thống kê thu thập được, tổng các nguồn lực đưa vào 30 năm (1986 – 2015) công nghiệp hóa ở nước ta ước khoảng 350 – 400 tỷ USD, hoặc có thể hơn nhiều. Những nguồn lực này bao gồm: đầu tư trong nước, FDI, kiều hối, ODA và các loại hình viện trợ khác nhau.

[2] Chỉ số chứng khoán lúc cao điểm nhất ở TPHCM là khoảng 1300 điểm, nhiều năm gần đây đến hôm nay chỉ còn >600 điểm, ở Hà Nội các chỉ số này là khoảng 300 điểm, nhiều năm gần đây đến  hiện nay là >60 điểm.