Trần Mạnh Hảo
Báo Bình Định online sáng 25/04/2012 đưa tin về việc thầy Trương Tham – nhà giáo ưu tú, nhà phê bình văn học, Hội viên Hội văn nghệ tỉnh Bình Định vừa từ trần lúc 15 h 53' ngày 24/04/2012, tức ngày 04/ 04 năm Nhâm Thìn tại bệnh viện Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, viết như sau :
"Nhà giáo Ưu tú (NGƯT) Trương Tham đã từ trần vào chiều 24.4. Trong cuộc đời dạy học, ông đã góp phần đào tạo rất nhiều học sinh xuất sắc. Trong thời gian giảng dạy tại Trường THPT Trưng Vương (TP Quy Nhơn), ông đã đào tạo 126 học sinh giỏi cấp tỉnh, 30 học sinh giỏi cấp quốc gia. Là người hiếm hoi làm công tác phê bình văn học ở tỉnh ta, ông đã cho ra đời 2 tập sách "Cảm nhận và Bình thơ" (NXB Văn hóa Thông tin, 2005), "Thơ và Bình thơ" (NXB Hội Nhà văn, 2009)…"
http://www.baobinhdinh.com.vn/vanhoa-nghethuat/2012/4/125907/
Bác sĩ Hồ Hải, một blog nổi tiếng đã viết về thầy Trương Tham như sau :
"…Cái đặc biệt thứ ba, mà cả nước ai cũng biết từ cái ngày trước 30/4/1975 ở miền Bắc, đến sau này về trường Trưng Vương, Quy Nhơn, thầy là một người dạy văn đến hốt hồn học trò"
http://bshohai.blogspot.com/2012/04/thay-truong-tham.html
Nhà văn trẻ Lê Hoài Lương, tác giả của nhiều truyện ngắn xuất sắc, học trò thầy Trương Tham ( vừa được kết nạp vào Hội nhà văn VN), trong bài " Vĩnh biệt thầy Trương Tham, trên báo Bình Định đã viết rất đúng : "trong lòng các thế hệ học trò, thầy Trương Tham sừng sững một tượng đài."
http://www.baobinhdinh.com.vn/vanhoa-nghethuat/2012/4/125917/
Người viết bài này ( TMH) cách nay gần ngót 50 năm trước vốn là học trò thầy Trương Tham, nhờ công ơn thầy ( và thầy Lê Văn Trạm hiệu trưởng trường cấp 3 Nghĩa Hưng, Nam Định) khai tâm về văn học, mới nên người hôm nay. Nhớ dáng thầy thanh mảnh vừa bước vào lớp đã tươi cười chào học trò bằng giọng Bình Định êm ru tiếng sóng biển và ngay lập tức, thầy đọc thơ…Cả lớp vỗ tay như sấm sau khi thầy nói mấy lời về học văn; rằng, học văn không chỉ bằng bộ óc mà phần lớn là học bằng trái tim, học bằng tâm hồn; rằng nhiệm vụ của thầy năm học này không chỉ là truyền thụ kiến thức mà phần chính là làm cho các em phải yêu, phải say văn học. Không có tình yêu mãnh liệt, không thể học nổi môn văn. Rằng, nếu không có thầm mỹ văn chương, các em không thể có thẩm mỹ về văn hóa nói chung…Chỉ trong một giờ đầu khai tâm về văn học, thầy Trương Tham đã hút hồn cả lớp chúng tôi. Trên bục giảng, thầy vừa là một nhà khoa học, một nhà sư phạm, đồng thời là một nghệ sĩ . Ngay từ tiết đầu, thầy đã cử tôi ( TMH) làm cán sự môn văn…
Khi dạy văn, thầy Trương Tham thường không coi giáo án, thầy giảng say mê như lên đồng, như phù thủy , thầy bùa chú học sinh khiến không học trò nào nói chuyện riêng. Từ dáng điệu, giọng nói, nét cười, cách ghi phấn bảng, cách thầy đi lại trên bục giảng và đi lui đi tới hầu như đều hòa điệu với nội dung bài giảng. Tôi đã từng được học các thầy dạy văn giỏi nhất tỉnh Nam Định ( lò dạy văn Nam Định lúc đó đứng đầu toàn miền Bắc) nửa thế kỷ trước khi đi bồi dưỡng học sinh giỏi văn toàn tỉnh để thi học sinh giỏi văn toàn miền Bắc từ cấp hai đến cấp ba, nhưng chưa có thầy nào giảng văn rất nghệ sĩ và cũng rất khoa học như thầy Trương Tham. Thầy Trương Tham cho học sinh tự do trong cảm thụ văn học, từ do ngay trong khi làm bài luận văn. Có lần thầy ra đề thi về nhà làm, tôi đã viết bài luận văn toàn bằng thơ, thầy vẫn cho điểm 05 là điểm cao nhất thời đó.
Khi thầy trò quen thân nhau rồi, thầy Tham cho tôi mượn sách, trong đó có cả cuốn " quốc cấm- phản động" là cuốn : "Thi nhân Việt Nam" của Hoài Thanh-Hoài Chân. Thời đó, những quan niệm văn học ấu trĩ tả khuynh đang thống trị đất nước và văn đàn. Thơ Mới ( 1930 -1945), những kiệt tác của nền văn học dân tộc bị coi là thơ lãng mạn, đồi trụy. Khi trao cho học trò cuốn sách " phản động " này, thầy coi như đánh cược cả đời mình : nếu học trò phản bội thầy, đưa tập sách này lên ban giám hiệu, thầy Tham không chỉ bị đuổi ra khỏi ngành giáo dục, mà có khi còn bị công an làm khó dễ. Tôi đã thức trắng đêm để chép hết cuốn " Thi nhân Việt Nam" để trả lại thầy và giấu biến cuốn sách lớn là những bài thơ hay nhất của nền Thơ Mới như giấu một quả bom nguyên tử.
Năm học với thầy Tham, tôi đã thuộc lòng các bài thơ chính yếu làm nên nền Thơ Mới qua sự chọn lựa và bình chú của Hoài Thanh, đọc gần hết các giáo trình văn học của Đại học sư phạm Vinh nơi thầy Tham vừa ra trường, nâng chiều kích tâm hồn một học trò lên cùng với những áng văn thơ hay nhất của văn chương trong nước và quốc tế.Trong cuộc đời làm văn chương của mình, quả thực thầy Tham là thầy giáo dạy vỡ lòng cho tôi về văn học, là ngọn lửa đầu tiên thắp lên ánh sáng trong tâm hồn tối tăm mù chữ của tôi. Không có thầy Trương Tham, cuộc đời tôi chắc không rẽ vào nẻo văn chương như hôm nay.
Ngay từ khi bước chân vào lớp dạy văn cho chúng tôi, thầy Tham đã nêu một chuẩn mực hiếm có : thầy dạy các em và rồi thầy cũng sẽ được các em dạy lại. Sau này, khi đã trưởng thành, thông qua nhiều lần thầy trò trao đổi bằng thư tín và điện thoại, tôi mới hiểu điều thầy nói là hiện thực. Qúy hiếm thay một nhà giáo dạy văn hay và giỏi vào hàng nhất nước, vào hàng xưa nay hiếm có như thầy Trương Tham, lại biết tìm học cả những học trò bé nhỏ của mình. Tinh thần khiêm tốn học hỏi của thầy là vô tận, nên kiến thức của thầy thật uyên bác.
GS.TS Trần Đăng Suyền ( hiện là ủy viên hội đồng lý luận văn học nghệ thuật trung ương), học sau chúng tôi mấy khóa, vốn là học trò cưng của thầy Trương Tham từ trường cấp 3 Mỹ Lộc, Nam Định, mỗi lần anh em gặp nhau, Suyền đều giành thời gian để nhắc về người thầy kính yêu thuở cấp 3; rằng theo Suyền thầy Tham là thầy dạy văn giỏi vào hàng số một Việt Nam; cho đến hôm nay, khi đã đứng trên bục dạy đại học nhiều năm, mỗi lần gặp thầy, Suyền vẫn học ở thầy Tham nhiều điều mới lạ không chỉ kiến thức văn học.
Bây giờ, học trò thầy đã có hàng trăm người thành danh ở nhiều lĩnh vực trên khắp đất nước. Thầy vẫn sống cô đơn, một thân một mình, tập trung tinh thần và sức lực cho việc giảng dạy học sinh giỏi văn tỉnh Bình Định, dù thầy đã về hưu từ lâu.
Thầy Tham sinh trưởng tại xã Ân Nghĩa, huyện Hoài Ân, Bình Định bên dòng sông Kim Sơn thơ mộng. Cha thầy là một trí thức lớn đã tham gia cách mạng từ sớm và đưa thầy ra tập kết ngoài Bắc. Cụ thân sinh của thầy là cán bộ cao cấp đi B và đã hi sinh tại chiến trường Bình Định thời chống Mỹ. Hai em gái của thầy cũng đã hi sinh tại quê hương trong thời quân Pắc Chung Hi càn quyét huyện Hoài Ân. Khi trở về quê hương dạy học tại trường cấp 3 Trưng Vương, Quy Nhơn, thầy Tham không còn ai là ruột thịt. Nhiều lúc buồn vì thế sự đảo điên, vì bọn tham nhũng đang thống trị đất nước, thầy Tham nói qua điện thoại : " Thế này thì máu của cha thầy, của hai em gái thầy, của hàng triệu người đã đổ ra ….chẳng uổng phí lắm sao ?"
Giờ đây thầy Tham đã trở về bên kia cõi tồn tại để đoàn tụ với cha mẹ và hai em gái của thầy. Thay mặt những học trò thầy Tham ở xa không về đưa tiễn thầy được, tôi xin cám ơn thầy Đào Phú Hùng hiệu trưởng trường trung học Trưng Vương Quy Nhơn Bình Định, cám ơn cô Nguyễn Thị Phương Minh hiệu phó nhà trường ( người đã nhận thầy Tham làm cha nuôi và thầy cũng nhận cô Phương Minh là con nuôi), cám ơn thầy Đỗ Kim Hảo ( tổ trưởng tổ văn) và cám ơn các thầy cô của trường, cám ơn các bạn, các em học trò thầy Tham đã hết lòng chăm sóc thầy ở bệnh viện, lại dốc hết sức lo tang lễ cho thầy.
Qua trang tìm kiếm www.google.com, từ Sài Gòn, tôi vẫn thấy cảnh tang lễ thầy Tham trong nhà tang lễ bệnh viện Quy Nhơn do các bạn đưa hình ảnh lên youtube, thấy bạn Phạm Đức Minh ( em kết nghĩa của thầy Tham, bạn thân của người viết bài này vào đưa tang thầy từ Hà Nội), thấy cô Nguyễn Thị Phương Minh con gái nuôi của thầy và thấy các thầy cô, các bạn, các em đứng bên quan tài của thầy Tham. Bốn giờ chiều mai ( ngày 27/04/2012) thầy sẽ được an táng trong nghĩa địa Phật giáo Quy Nhơn dưới bóng bức tượng ngài Địa Tạng, phía Khu Sáu, gần Ghềnh Ráng, nơi có mộ của thi hào Hàn Mặc Tử.
Đối với người viết bài này, xin có lời cuối thưa với thầy Trương Tham : giờ thì thầy và đứa con mới mấy tháng tuổi của em đã nằm chung trong một nghĩa địa. Cám ơn thầy đã xây mộ cho cháu và mỗi năm mấy lần ra thăm mộ cháu, còn khắc cho cháu tấm bia để ghi tên cháu trên mặt đất : Trần Kim Mạnh. Cầu mong hai ông cháu được đoàn tụ trên Niết Bàn.
Vĩnh biệt thầy Trương Tham, một người thầy lớn, một nhà giáo dục lớn, một tình yêu lớn với nghề sư phạm và văn chương. Khi nào các em các cháu Việt Nam ta còn chán học môn văn như ngày hôm nay thì ngày ấy đất nước sẽ gần tới thảm họa. Cầu mong tinh thần dạy văn bằng cả tâm hồn nghệ sĩ của thầy Trương Tham sẽ sống lại, góp phần phục hưng môn văn trong nhà trường, cũng là một cách góp phần phục hưng đất nước đau khổ và đầy hệ lụy này.
Học trò cũ của thầy, đưa em kết nghĩa của thầy vĩnh biệt thầy.,.
Sài Gòn ngày 26-04-2012
Trần Mạnh Hảo
Tác giả gửi cho NTT blog
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét