Đôi lời giới thiệu
Sài Gòn trước 1975 có một tao đàn nho nhỏ gồm ba người: ông Ngô Văn Tao làm thơ chữ Hán, nhà thơ Bùi Giáng và nhạc sĩ Trịnh Công Sơn dịch thơ ông ra Việt ngữ … Năm nay 2013 chỉ còn nhà thơ Ngô Văn Tao tại thế, hiện cư ngụ tại Bến Tre. Tuần trước Lãng tử gọi điện thăm hỏi sức khỏe cụ Ngô, cụ gửi cho Lãng tử bài viết mấy ký ức về Trịnh Công Sơn. Lãng tử đăng bài trên my blog nhân dịp những người yêu nhạc TCS tưởng niệm lần thứ 12 ngày nghệ sĩ tài hoa trở về CÁT BỤI (1/4/2011 – 2013)
GNLT
Tranh Quế Anh, lời thơ Ngô Văn Tao
Anh đi rồi
Ngọn gió hoang vu
Một cõi không người
Nhân ngày giỗ thứ 12 của Trịnh Công Sơn, ngày 1/04/2013. tôi thầm nhớ lại một vài ký ức-
Ngô Văn Tao
1 . Năm 1976
Đất nuớc phong tỏa, xã hội ngăn sông cấm chợ, tôi luôn luôn đau lòng tự hỏi anh đương làm gì, anh ở đâu…:
Đã lâu rồi không được tin anh
tôi tự hỏi
tại sao anh không là mây
để cùng gió ngao du khắp bốn phương
là gió để gió đến bên người có đôi môi nhớ nhung
tại sao anh không là mưa
để sông không đợi nước chảy về nguồn
là chim hải âu
để không ai cần đến đất liền cùng biên giới
tại sao anh không là biển
để gợn một đường trăng đụng đến chân mây
Anh chỉ là Thi Nhân
Và lòng người không có bến
(trích từ tập thơ Nuages-Mây, Montreal 1988)
Năm 1992
Trịnh Công Sơn có dịp đi thăm Montréal. Tôi có hạnh phúc được cùng anh lang thang thành phố những ngày những tháng, cùng chung tự tạo một kỷ niệm cho ký ức : Journal des beaux Jeudis, Một tập thơ (100 bài "nhiên nhiên thi tức", với bút tích và ký họa của TCS)
Xa đi và xa đi
Những chai rượu rót hoài không cạn
những ly rượu uống hoài không cạn
những bàn tiệc vuông tròn
mỗi ngày dâng hiến
mênh mông
xa lạ
những tiếng hát
bao la
giọt lệ
mong manh
đời người đói rã cuộc tình
Ta ơi! Bên thềm
cuộc sống hàm oan
một nỗi gian nan mặn mà
con cá bống kho
chén đời lạnh giá
những ly rượu
vị đắng vô bờ
2
Em ơi! Hãy nhớ một ngày đã xa
Xa đi và xa đi
bờ sông ta đã biết
ánh sáng của ngày xưa
ngày xưa ta lớn
quen em
đởi có vị đắng
và người còn mang ta ly rượu
ta nhận ao đầy
như sông nuớc
như đất trời
của lòng ta, ôi quá độ
(Trịnh Công Sơn – Ngô Văn Tao 1992)
Ngày 30/07/1992
Ngày Trịnh Công Sơn từ giã Montreal!
Tiễn bạn
Con chim bằng đã cất cánh và bay đi. Bay cùng gió, cùng mây. Trở lại mảnh đất kia, nơi có kẻ chờ đợi. Có niềm vui, giọt lệ và những nụ cười tiếp đón sự hồi hương của người tài.
Con chim bằng đã lại bay đi. Để tôi ở nơi này; với vòm cây tháng bảy như đã vội vào thu, chớm vàng xanh của nhớ thương.
Tôi đưa tiễn anh ra về, vào cuối tháng bảy. Thành phố này bỗng hụt hẵng. Đâu rồi ánh sáng đầu xuân, khi anh vừa đến? Chén rượu mừng vui còn dư vị đắng trên môi. Còn lại cho tôi những chai không rượu đục. Một chút ngậm ngùi! Khi những ngày bên anh đã đi vào trong quá khứ.
Đã đi vào trong quá khứ, những đêm cô đơn, những ngày rộn rã, khi chúng ta cùng nhau trầm ngâm, khi anh vui hát tô điểm thêm màu thêm sắc cho cuộc sống. Người đàn bà của thành phố đã mất rồi dáng kiêu sa. Con đường của thành phố đã mất chiều sâu. Với đôi mắt xanh, anh đã cho nơi này, cho sự vật một thoáng trầm tư, một triết lý và muôn vời lưu luyến. Anh đã cho tôi hăng say và tuyệt vọng. Cho tôi thấy rạng rỡ phi thường. Tất cả như đều nằm trong một lời ca, một trang giấy vẽ hay mấy câu thơ chợt thành hình dưới nét bút.
Con chim bằng đã cất cánh. Tôi muốn tiễn anh đến tận chân trời, theo anh về lại với quê hương của chúng ta, với tuổi trẻ với những mối tình chúng ta đã mất.
Ôi! Những ước mơ, những người bạn chúng ta vẫn còn. Tiễn đưa anh, tôi đã tiễn đưa chính mình. Một cái gì vẫn thầm chết trong một buổi tiễn đưa
Thời gian trôi đi
và sông cũng trôi đi
còn đưa nhau
chỉ còn đưa nhau một lời hò hẹn.
30/07/1992 ngô văn tao
3
Năm 1993-94
Sau những năm tháng uống rươu cùng T.C.Sơn, tôi nhận ra minh triết thông cảm chuyện đời, tiếp nhận những éo le của phận mình, cùng những hoài mong và ước mộng.
Thông diễn học
Anh đi ngất ngưởng
Đầu nghiêng mũ lệch
Hai tay trong túi quần
Chàng trai ngẫu hứng
Bước chân vô định
Lơ lửng hai giai điệu
Lạc lõng những vần thơ
Ngôn từ bất chợt
Trời đất chan hòa ánh sáng
Tất cả theo anh nói
Là diễn giải chính mình
Và những gì ta có
Di sản của thời xưa
Đột phá của cuộc đời
Cảm thông ẩn dụ không cùng
Như thế mãi mãi anh đi
Tôi mải miết tìm anh
Trên mọi ngả đường ký ức
(Trích từ tập thơ Tĩnh Lặng- Văn Hóa Sài Gòn 2006)
Vào những năm này, tôi soạn trình hai tập thơ: Hán Tự Hài Cú. Trong hai ba tháng, hầu như mỗi ngày tôi mang đến đưa T.C.Sơn đọc từng bài. Tuy không biết Hán Văn, T.C.Sơn thông hiểu đặc biệt những ẩn dụ tất yếu của Hài Cú, và phỏng dịch ra Việt Văn đến gần 100 bài. Bài dưới đây có lẽ là bài thứ nhất, và cũng là bài vô cùng sát nghĩa dễ dàng để lại nhiều ấn tượng cho bạn đọc.
Thiên biên cô phi hạc
Đái tự thiên thu thế hận thường
Kim dực mãn nguyệt quang
Bên trời hạc lẻ loi bay
Thiên thu hận ấy mờ phai cõi người
Cánh vàng nặng ánh trăng soi
Trịnh Công Sơn dịch
4
Năm 1998
Hôm nay ta say, ôm đời ngủ muộn - TCS
HỆ LỤY - sơn dầu trên bố 40x 50cm
Hồi tưởng: Bức họa "Hệ lụy", Trịnh Công Sơn vẽ tặng tôi một đêm tháng 12 năm 1998. Trịnh Công Sơn vẽ sau khi đã uống cùng tôi đến nửa trai Johny-Walker black label. Chính đó là hệ lụy mà TCS không từ bỏ được, dù thân thể anh đã có triệu chứng suy giảm nhiều vì những ly rượu nóng bỏng. Nhưng thật cũng là hệ lụy của chung cho rất nhiều văn nghệ sĩ mà tôi biết. Những người nghệ sĩ đã quá đau khổ sống qua cuộc chiến tranh tương tàn của đất nước và nay phải sống cuộc cách mạng toàn diện xã hội chủ nghĩa, với đường lối khắt khe chỉ đạo ngay trong nghệ thuật.
Sau đây là mấy câu tôi viết bàn về Trịnh Công Sơn họa sĩ nhân dịp anh triển lãm tranh của mình, cuộc triển lãm chung với một số bạn bè nghệ sĩ vào khoảng năm 1990;
Trịnh Công Sơn, nhạc sĩ, nhà thơ, đã cầm cọ lên để vẽ và "tiếp tục cuộc chơi" trong màu sắc. Đương nhiên anh đã là bạn cùng giai tầng với những họa sĩ có tên tuổi trong xã hội. Như những ca khúc của anh với khúc điệu vô hạn chuyển tình, như những sáng tác của anh với những lời thơ bình dị nhưng chấn động lòng người, tranh sơn dầu của Trịnh Công Sơn không phức tạp, từng bức một gợi thuần nhất một ý, một hoài niệm hay một ước mong…Qua giông tố lịch sử của đất nước, qua đổ vỡ trong cuộc sống của mỗi người với tang tóc chiến tranh, qua những cấu xé của chính mình và của xã hội mình, Trịnh Công Sơn đã cống hiến cho chúng ta rất nhiều – từng mảnh hồn của anh – để chúng ta, những người Việt Nam, có một chút thăng bằng trong cảm nghĩ, có một chút thành khẩn khi chúng ta đã biết tồn tại, khi chúng ta vẫn khát khao tình yêu và tình người. Những bức tranh sơn dầu của Trịnh Công Sơn là những nét vẽ cô đọng, những mảng màu đơn sắc. Trừu tượng. Viên tĩnh. Tiếng nói có ánh lửa của một người đã làm tròn một sứ mạng lịch sử, nay muốn tiếp tục sáng tác trong yên lặng, trong thiền tĩnh, cùng với một trực giác – ôi, bao nhiêu là trang trọng – rằng tất cả đều mong manh và hạn định.
5
Ngày 1 tháng 4 năm 2001 ("Le Poisson d'Avril ??")
Rồi củng phải đến, trời đất nhân sinh chỉ là "một cõi đi về". Đi về tìm lại thiên đàng đã mất. Ngày 1/4/2001 Trịnh Công Sơn đã bỏ chúng ta!
Tĩnh lặng
Nắng chiều xuân như đã chết
qua chùm bông giấy bên khung cửa
phản chiếu trên tường rêu
đưa gác vườn khách nhà anh chìm dần vào bóng tối
chúng tôi không hẹn nhưng cùng ngồi uống trà
trong sự vắng vẻ tuyệt vời như tiền định
bỗng anh nói rằng anh sẽ ra đi
và tôi ngồi yên tĩnh lặng
âm thầm ước định sẽ tìm anh
tìm anh ở bờ bên kia bến nước
Mươi ngày sau vẫn trên gác vườn hoa ấy
anh lại nói anh sẽ về quê
tôi lặng lẽ nhìn anh tha thiết
hiền hòa trong chiều tối ngoài vòng ánh điện
và cảm nhận tất cả bi tráng của phận người
lại đi và lại trở về
luân hồi giấc mộng cũng là không
Rồi mười ngàn người đưa tiễn anh đi
đưa tiễn anh ra Gò Dưa
họ vừa đi và vừa hát
những bài ca mà anh đã để lại
trong gác trọ một mình tôi nghe tiếng hát
tay ôm ly rượu mạnh
tôi nhớ lại chiều xưa
tôi nhớ đã không hỏi anh
có điều gì nhắn nhủ cho riêng tôi
tôi không hỏi vì tôi biết
anh sẽ trả lời cho tất cả bằng sự Tĩnh Lặng
tĩnh lặng của rừng sâu và biển rộng
của mây đen trên dãy núi ở chân trời
(trích từ tập thơ Tĩnh lặng- Văn hóa Sài Gòn 2006)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét